Abstract
Evliya Celebi is one of the most significant travel writers of Turkish and World Literature. In his world-renowned work ‘Seyahatname’ (travelogue) in which he narrates about Ottoman and neighbor countries, Evliya Celebi mentions about variety of topics related to places he visited including plants which are substantial parts of nature and human life. Thus, many studies have been conducted on Seyahatname and this work has been evaluated from different aspects. In contrast, the rareness of studies about plants which reports important information related to folkloric, biologic, medical, social and daily life and the boundedness of the contents of existing studies are remarkable.
In Seyahatname, the names of the plants are mentioned in variety of geographical locations and described in different characteristics, purpose and context. The aim of this study is to evaluate the plant names systematically under a classification method; to examine and compare the purpose of uses of these plants and how they were used; to reveal the similarities and differences of the areas of usage in today; to compare the plants mentioned in Seyahatname with their Latin equivalents and expedite their identifiability and to form and index including plant names.
In accordance with this purpose, ‘Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi’, new edition of the travelogue translated into today’s Turkish language consisting two volumes, is studied as main text; text scanning, substantive examination and text-analysis are used as methods; all the plant names mentioned within entire work are graded and compared by classifying every single one according to their individual contexts. Pre and post of the paragraphs where the plant names are mentioned have been examined carefully and the evaluation of the plants considering their purpose of usage has been done via context and function assessment of plant narrations. For classification method, all data are collected under 5 main categories (Plants For Foodstuff And Health, Plants As Cultural Material, Plants As Natural Environment And Space Factor, Plants As Daily-Life Material And Symbol, Plants For Agriculture And Economy) and 13 sub-categories are formed. In accordance with this classification, forms of daily usage of the plants and their equivalents in today’s language are organized. As a result, 309 plant names are detected, an index is formed, and classified plants are interpreted via the index.
xmlui.mirage2.itemSummaryView.Collections
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-citation
Ahmed, B. O. (2017). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ne Göre Musul, Şehrizor ve İmâdiyye. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Alkayış, M. F. (2007). Türkiye Türkçesinde Bitki Adları. Yayımlanmamış doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Baytop, A. (2004a). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Adı Geçen Bitkiler, İ. A. Erdoğan (Yay. Haz.), Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları (2. bs.), içinde (ss. 30-33). Ankara: TÜBİTAK.
Baytop, A. (2004b). Evliya Çelebi (1611-1682?) Seyahatnamesi’ndeki Türkiye Bitkileri, İ. A. Erdoğan (Yay. Haz.), Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları (2. bs.), içinde (ss. 34-60). Ankara: TÜBİTAK.
Baytop, T. (1984). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi: Geçmişte ve Bugün. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Baytop, T. (1997). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Bilgin, A. (2006). Osmanlı Döneminde İlaç Yapımında Kullanılan Tıbbî Bitkiler. C. Yılmaz ve N. Yılmaz (Yay. Haz.), Osmanlılarda Sağlık 1 içinde (ss. 231-247). İstanbul.
Coşkun, M. (2009). Seyahatnâme. İslam Ansiklopedisi, Cilt: 37, içinde (13-16).
Çağlıtütüncigil, E. (2013). Türk Süsleme Sanatında Nar: “Form, Köken ve İkonografik Anlamı”. TÜBAR. XXXIII, s. 61).
Dankoff, R. (2002). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi Işığında Osmanlı Toplum Hayatı. H. C. Güzel, K. Çiçek, S. Koca (Yay. Haz.) Türkler, Cilt 10. içinde (ss. 268-291). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Dankoff, R. and Tezcan, S. (2012). An Evliya Çelebi Bibliography, (3rd Ed.). 19.12.2017 tarihinde https://www.academia.edu/4314391/AN_EVLIYA_%C3%87ELEBI_BIBLIOGRAPHY?auto=download adresinden erişildi.
Dankoff, R. (2013). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi Okuma Sözlüğü (2. bs.). Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
Derleme Sözlüğü. (1968). Türk Dil Kurumu Yayınları, Cilt 3. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (25. bs.). A.S. Güneyçal (Yay. Haz.). Ankara: Aydın Kitapevi.
Dilek, K. (2009). Seyahatnâme. İslam Ansiklopedisi, Cilt: 37, içinde (11-13).
Gökyay, O. Ş. (1973). Türkçede Gezi Kitapları. Türk Dili: Aylık Dil ve Edebiyat Dergisi. XXVII / 258, ss. 457-467.
Gümüşatam, G. (Spring, 2010). Eski Anadolu Türkçesinde Eczacılık Terimleri ve Bu Terimlerin Tıp, Botanik, Zooloji, Madencilik, Kimya Terimleriyle İlişkileri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (2), 1033-1087.
Gürlek, M. (2011). ‘Alâ’im-i Cerrâhîn’de Geçen Bitki Adları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, s. 123-145.
Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî. (2005). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi (IX. Kitap). Y. Dağlı, S. A. Kahraman, R. Dankoff (Yay. Haz.) Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
Evliyâ Çelebi. (2013a). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi. S. A. Kahraman ve Y. Dağlı, (Yay. Haz), (Cilt 1, 1-6. Kitaplar), Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
Evliyâ Çelebi. (2013b). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi. S. A. Kahraman (Yay. Haz), (Cilt 2, 7-10. Kitaplar), Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
Hayati Zade Mustafa Feyzi Efendi. (1978). Yabani Bitkiler Sözlüğü. Cilt I. (H. Tuncer, Çev.). Ankara: Atak Matbaası.
İlgürel, M. (1995). Evliya Çelebi: Büyük Türk Seyyahı. İslam Ansiklopedisi, Cilt: 11, içinde (529-533).
Kartal, A. (2016). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Geçen Yiyecek Adları Üzerine Bir Dil İncelemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Ölker, P. ve Direkçi, B. (2009). Hekim Mehmed Nidâî’nin Manzum Tıp Risâlesi Keyf-i Kitâb-ı Nidâî. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, ss. 295-305.
Özön, M. N. (1979). Büyük Osmanlıca - Türkçe Sözlük, İstanbul: İnkılâp ve Aka Basımevi.
Redhouse Türkçe/Osmanlıca-İngilizce Sözlük. (1999). İstanbul: SEV.
Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekât, L. ve Leblebici, E. (2000). Tohumlu Bitkiler Sistematiği (6. bs.). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Sheridan, M.D. (2011). Evliyâ Çelebi’nin Seyahatlerinin Haritası Seyyâh-ı Âlem’in Başlıca Durakları. N. Tezcan ve S. Tezcan (Yay. Haz.), Evliyâ Çelebi içinde (s. 131). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Tanker, N., Koyuncu, M. ve Coşkun, M. (1998). Farmasötik Botanik (1. bs.). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Tanker, N., Koyuncu, M. ve Coşkun, M. (2007). Farmasötik Botanik (3. bs.). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Telli, B. (2015). Kenzü’s-Sıhhatü’l-Ebdâniyye Eser-i Mürşîd-i Osmâniyye’de Bitki Adları. Kesit Akademi Dergisi, 1. 09.12.2016 tarihinde http://www.kesitakademi.com/Makaleler/671431295_2%20BURAK%20TELL%C4%B0.pdf adresinden erişildi.
Tezcan, N. (2011a). 1814’ten 2011’e Seyahatnâme Araştırmalarının Tarihçesi. N. Tezcan ve S. Tezcan (Yay. Haz.), Evliyâ Çelebi içinde (ss. 78-115). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Tezcan, N. (2011b). Seyahatnâme’nin Genel Yapısı Önemli Yazmaları ve Baskıları. N. Tezcan ve S. Tezcan (Yay. Haz.), Evliyâ Çelebi içinde (ss. 116-130). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Tezcan, S. (1998). Bir Ziyafet Defteri. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi. İstanbul: Simurg.
Tuzlacı, E. (2011). Türkiye Bitkileri Sözlüğü, İstanbul: Alfa.
Türemiş, N. Örtü Altı Muz Yetiştiriciliği. http://bahcebitkileri.cu.edu.tr/upload/nturemis/ortualtimuz.pdf adresinden 01.04.2018 tarihinde erişilmiştir.
Uzel, İ. (1984). 13 - 18. Yüzyıllar Arasında Anadoluda Ağız ve Dişhastalıkları Tedavisi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, I (1-2), 178-190.
Yazıcı, H. (2009). Seyahatnâme. İslam Ansiklopedisi, Cilt: 37, içinde (9-11).
Yerasimos, M. (2014). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi’nde Yemek Kültürü: Yorumlar ve Sistematik Dizin, (2. bs.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
Yıldırımlı, Ş. (2015). Bitki Sözlüğü. Ankara: Ofset Fotomat Matbaacılık.
